Citaat 1

Wat is moraal? Wkipedia definieert het begrip moraal als volgt: Het begrip moraal (of zeden) geeft de handelingen en gedragingen aan die in een maatschappelijke context als correct en wenselijk worden gezien. Het filosofisch vakgebied van de ethiek richt zich op de vraag ‘wat is een goede moraal?’ Ethiek (Grieks: èthos, gewoonte of zedelijke handeling) of moraalwetenschap is een tak van de filosofie die zich bezighoudt met de kritische bezinning over het juiste handelen. Naast het woord moraal zijn er de termen zeden, ethiek, normen en waarden en moraliteit. De woorden “normen en waarden” zijn op afschuwelijke wijze verbonden aan de voormalige minister-president Balkenende. (In modern Nederlands wordt moraal ook gebruikt als de omschrijving van de gemoedstoestand: Zijn moraal voor de wedstrijd is goed. Die betekenis zal ik verder negeren.) Het mooiste synoniem voor moraal is de leer van goed en kwaad. Het is misschien ook het minst correcte synoniem want is er zoiets als “het kwaad”?
Moraal is een vaag woord. Toch weet de lezer waarover deze paragraaf handelt.
Ik snuffel rond, ik volg colleges op internet. Snuffel en lees. Word wijzer maar schrik ook van de beperktheid van het denken van filosofen van Plato via Hobbes en Hume tot nu toe.
Hobbes: De menselijke conditie (…) is een conditie van oorlog van iedereen tegen iedereen … Zolang mensen leven onder een gemeenschappelijke macht die allen ontzag inboezemt, zijn allen in deze conditie die oorlog heet; en zo een oorlog is als die van een ieder tegen een ieder. Kant, de wellicht beroemdste moderne filosoof, produceerde het begrip categorisch imperatief. Met geen mogelijkheid kan ik bedenken wat hij bedoelt. Nee, dat schiet niet op. Ik ben meer een klant van Rousseau. Bertrand Russell 4 zegt van hem: er bestaat (…) een overvloed van bewijzen dat hij was gespeend van alle gangbare deugden. (…) Om het kwaad te herstellen was het volgens hem nodig om de gehele beschaving prijs te geven want de mens was van nature goed. Russell vindt het onzin: het fictieve karakter van de “natuurlijke” mens. (…) Sommige wilden worden door hun “natuurlijke licht” tot de overtuiging gebracht, dat hun plicht is mensen te eten”. Met die oude mensen kom ik niet verder.
Aan alles wat ik lees of hoor, kleven onduidelijkheden:
· niet duidelijk wordt gemaakt wat moraal is
· niet duidelijk wordt gemaakt waarvoor de moraal dient
· niet duidelijk wordt gemaakt wat wel en wat niet tot de moraal gerekend moet worden
· niet duidelijk wordt gemaakt dat de moraal per cultuur verschillend is
· niet duidelijk wordt gemaakt hoe een individu zijn moraal verwerft
Ik ga terug naar mijn eigen gedachten. Nee, ik ga zeker niet proberen een goede moraal te bedenken. Ik wil naar bestaande moralen kijken en deze proberen te begrijpen. De moraal is een subset van de regels, zie de paragraaf regels hiervoor, die het menselijk gedrag sturen. De regels komen voort uit een innige samenwerking van nature en nurture. De moraal bevat regels voor het maatschappelijk verkeer. De moraal is dus een onderdeel van het conglomeraat van de groepsregels.
Maar waar en wanneer zijn groepsregels op te vatten als moraal? Als een mens zich moreel gedraagt, dan is het een goed mens. Zo iemand vertoont goed gedrag. Wat is goed? Moreel “goed” betekent dat acties of uitingen worden beoordeeld als juist, correct, gewenst. Het woord drukt een emotie uit. Wat blijft erover als we de emotie van dit woord afpellen? Wat is de gemeenschappelijke eigenschap van acties en uitingen die leiden tot de beschrijving “goed”? Ik kom tot een definitie van moraal:
Morele regels zijn de regels volgens welke een persoon meent zich ten opzichte van anderen te moeten gedragen.
Let op! De morele regels van een persoon voor de omgang met anderen zijn niet hetzelfde voor al die anderen. De soldaat zal de meeste mensen niet willen doden, maar sommige mensen, namelijk de vijand, wel.
Mijn moraal bestaat uit MIJN regels. De buurman kan een andere moraal hebben. Verder is het heel gebruikelijk dat iemand zich niet altijd gedraagt volgens zijn eigen moraal. Hij zou dat wel moeten maar doet het niet.